Ο οικονομικός αλφαβητισμός ως ανάγκη
Ο οικονομικός αλφαβητισμός είναι πραγματική ανάγκη και όχι πολυτέλεια.
Δύο στους τρεις ενήλικες παγκοσμίως είναι οικονομικά αναλφάβητοι, δηλαδή δεν γνωρίζουν βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες, όπως ο φόρος, ο τόκος ή το επιτόκιο και έχουν δυσκολία στο να οργανώσουν τον δικό τους ή τον οικογενειακό προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα πολλές φορές την απώλεια εισοδήματος, τη συσσώρευση χρεών ή και τον υπερδανεισμό.
Η εισαγωγή στην οικονομική εκπαίδευση είναι σημαντικό να ξεκινάει νωρίς, ήδη από τη σχολική ηλικία. Ωστόσο στην Ελλάδα, τα παιδιά που φοιτούν στο Δημοτικό δεν έρχονται σε επαφή με μαθήματα οικονομικών, ενώ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μάθημα Οικονομίας έχει προβλεφθεί μόνο για τους μαθητές/τριες που επιλέγουν την κατεύθυνση των οικονομικών σπουδών στην Γ’ Τάξη των Γενικών Λυκείων.
Ο οικονομικός αλφαβητισμός μπορεί να δημιουργήσει υπεύθυνους πολίτες που είναι σε θέση να παίρνουν χρηματοοικονομικές αποφάσεις και να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας. Γι’ αυτό η οικονομική εκπαίδευση πρέπει να ξεκινάει από τις μικρές σχολικές τάξεις, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες να έρθουν σε επαφή με βασικές έννοιες οικονομικών, ενισχύοντας τις ικανότητές τους για να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες του αύριο.
Το πρόγραμμα Αλφαβητάρι Οικονομικών
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Αλφαβητάρι Οικονομικών» έρχεται να καλύψει την ανάγκη για οικονομική εκπαίδευση στα σχολεία, επιμορφώνοντας εκπαιδευτικούς και μαθητές σε όλη την Ελλάδα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2019 και υλοποιείται πανελλαδικά στις τάξεις της Ε’ και ΣΤ΄ Δημοτικού και το Γυμνάσιο, με έγκριση του υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων.
Έως σήμερα έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα σχεδόν 1.000 εκπαιδευτικοί και 8.000 μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Το πρόγραμμά μας συνεχίζεται και τη νέα εκπαιδευτική χρονιά σε συνεργασία με την Alpha Bank, κάτω από την ομπρέλα προγραμμάτων IQonomy, και έχει σαν στόχο μέχρι και το τέλος του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους να έχει επιμορφώσει 950 εκπαιδευτικούς και να έχουν συμμετάσχει 9.150 μαθητές και μαθήτριες.
Υλοποίηση των εκπαιδεύσεων και εκπαιδευτικό υλικό
Η υλοποίηση των εκπαιδεύσεων ξεκινάει με μία τρίωρη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο εκπαιδευτικό υλικό «Αλφαβητάρι Οικονομικών», το οποίο απαρτίζεται από ένα εγχειρίδιο δραστηριοτήτων για τον/την εκπαιδευτικό και ένα τετράδιο με φύλλα εργασίας για το μαθητή και τη μαθήτρια, ξεχωριστό για κάθε βαθμίδα. Το εκπαιδευτικό υλικό είναι αναρτημένο και στην Πλατφόρμα Δεξιοτήτων του ΙΕΠ κάτω από τον θεματικό άξονα Δημιουργώ και Καινοτομώ και αποτελείται από:
1. Δραστηριότητες ψυχοπαιδαγωγικής ενδυνάμωσης.
2. Δραστηριότητες που εισάγουν τους μαθητές σταδιακά στην κατανόηση βασικών οικονομικών εννοιών.
3. Βήματα για σχεδιασμό και υλοποίηση δράσεων μέσα από ομαδική συνεργασία.
4. Ιδέες και εργαλεία για το πώς μπορεί να αξιοποιηθούν οι νέες γνώσεις και δεξιότητες στην καθημερινή ζωή.
Μετά από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ακολουθεί η εφαρμογή στις τάξεις όπου μέσα από δραστηριότητες διαδραστικού χαρακτήρα τα παιδιά, οι έφηβοι και οι εκπαιδευτικοί εξοικειώνονται με τις βασικές αρχές της οικονομίας και συζητούν για θέματα υπεύθυνης κατανάλωσης, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανάπτυξης και διαχείρισης πόρων και ανάδειξης επιχειρηματικών ιδεών.
Συμμετοχή στο πρόγραμμα
Οι επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών έχουν ξεκινήσει και γι’ αυτό όσοι εκπαιδευτικοί διδάσκουν στην Ε’ & Στ Δημοτικού ή στο Γυμνάσιο και ενδιαφέρονται να υλοποιήσουν το πρόγραμμα τις τάξεις τους μπορούν να συμπληρώσουν τη δήλωση συμμετοχής, ώστε να ενημερωθούν για το πρόγραμμα και τις ημερομηνίες των εκπαιδεύσεων, να παραλάβουν το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό και να τους ανατεθεί εξειδικευμένος Μέντορας, ο οποίος έχει συμβουλευτικό ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του εκπαιδευτικού υλικού στις τάξεις. Οι εκπαιδεύσεις πραγματοποιούνται δια ζώσης και διαδικτυακά, δίνοντας τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να τις παρακολουθήσουν από οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας ή του κόσμου.
Δήλωση συμμετοχής
Όλοι οι
μαθητές μου έθεσαν
κάποιο στόχο καταναλωτικό
και μπήκαν στη διαδικασία της αποταμίευσης.
Συχνές ερωτήσεις
Οικονομικός αλφαβητισμός από το Δημοτικό;
Ο οικονομικός αλφαβητισμός αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ουσιαστική συμμετοχή του πολίτη στη σύγχρονη κοινωνία και για αυτό θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσής του, με το σχολείο να παίζει καθοριστικό ρόλο. Σε διεθνές επίπεδο αναγνωρίζεται η ανάγκη οι δεξιότητες και οι γνώσεις που σχετίζονται με την οικονομία να αποτελούν μέρος των αναλυτικών προγραμμάτων.
Η έρευνα [1] έχει δείξει ότι οι άνθρωποι διαμορφώνουν οικονομικές συνήθειες, δεξιότητες και συμπεριφορές από την παιδική ηλικία και την εφηβεία, μαθαίνοντας από τους γονείς τους και τον περίγυρό τους, υποδεικνύοντας τη σημασία των πρώιμων παρεμβάσεων για τη διαμόρφωση ευεργετικών συμπεριφορών και στάσεων. Προκειμένου να παρέχεται ισότητα ευκαιριών, είναι σημαντικό να προσφέρουμε χρηματοοικονομική εκπαίδευση σε εκείνους που διαφορετικά δεν θα είχαν πρόσβαση σε αυτήν. Τα σχολεία αποτελούν ένα ιδανικό πλαίσιο για να προωθήσουν τον οικονομικό αλφαβητισμό μεταξύ όλων των δημογραφικών ομάδων και να μειώσουν τα κενά και τις ανισότητες στην πρόσβαση σε αντίστοιχες γνώσεις.
[1] Whitebread and Bingham, 2013[41]; CFPB, 2016[42].
Ποιοι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμμετάσχουν;
Στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετάσχουν εκπαιδευτικοί Δημοτικού (Ε’ και Στ Δημοτικού) και Γυμνασίου οποιασδήποτε ειδικότητας από όποιο μέρος της Ελλάδας και αν υπηρετούν.
Τι περιλαμβάνει η συμμετοχή μου στο πρόγραμμα;
Το πρώτο βήμα είναι να παρακολουθήσεις μία από τις επιμορφώσεις εκπαιδευτικών. Μπορείς να δηλώσεις το ενδιαφέρον σου εδώ.
Στη συνέχεια θα παραλάβεις σε έντυπη και ψηφιακή μορφή το εκπαιδευτικό υλικό που θα σε καθοδηγήσει στον τρόπο που μπορείς να εντάξεις όλες ή επιλεγμένες ενότητες στην διδασκαλία σου. Τα εργαστήρια δεξιοτήτων και συγκεκριμένα ο 4ος άξονας είναι ένα ευνοϊκό πλαίσιο, ωστόσο το υλικό είναι αρκετά πλούσιο και ευέλικτο ώστε να μπορέσεις να δημιουργήσεις ένα πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων ή να εντάξεις κάποια δραστηριότητα ενισχυτικά σε κάποιο μάθημα (Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Οικιακή Οικονομία, Γλώσσα, Μαθητικά κλπ).
Παράλληλα, θα συνδεθείς με έναν Μέντορα ώστε να σε υποστηρίξει στις διδακτικές σου παρεμβάσεις.
Θα έχω υποστήριξη για να εφαρμόσω το πρόγραμμα στην τάξη μου;
Ναι! Οι Μέντορες του προγράμματος μπορούν να σε υποστηρίξουν στον αρχικό σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος. Επιπλέον, στόχος είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί που υλοποιούν το πρόγραμμα να μπορούν να μοιραστούν ιδέες και καλές πρακτικές μέσω μιας κοινότητας που οραματιζόμαστε να δημιουργηθεί.
Είναι το πρόγραμμα εγκεκριμένο από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α.;
Το πρόγραμμα «Αλφαβητάρι Οικονομικών» έχει λάβει έγκριση από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. τα σχολικά έτη 2020-21, 2021-22, 2022-23 και 2023-24. Δείτε την σχετική απόφαση για το σχολικό έτος 2023-24 εδώ.
Επικοινωνία σχετικά με το πρόγραμμα
Για οτιδήποτε χρειάζεστε σχετικά με το πρόγραμμα μπορείτε να μας στείλετε email στο Education.hellas@actionaid.org.
Υλοποίηση προγράμματος
Το πρόγραμμα Αλφαβητάρι Οικονομικών υλοποιείται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας εταιρικής κοινωνικής ευθύνης IQonomy της Alpha Bank.
